با کودک بد غذا چه باید کرد؟

 بی اشتهایی یا بد غذایى كودك در هر شكلی ،مساله‏ مهمى است كه باید آن را جدى گرفت، چرا كه در نهایت‏ به سوء تغذیه منجر می شود . باید بدانیم فقط گرسنگى نیست كه كودك را به سوى غذا می کشاند و یا فقط سیر بودن موجب دورى و پرهیز از غذا نمی شود، بلكه عوامل گوناگونى، جدا از نیازهاى بدنى، موجب می شود تا كودك غذا بخورد یا نخورد . رفتار بزرگتر ها  در این مورد بسیار تعیین كننده است؛ براى مثال اگر كودكى  صبحانه خوردن با خانواده خود را دوست داشتنى و با اهمیت نبیند، هیچ میلى به یك صبحانه خوب پیدا نمی کند .

در بسیارى از خانواده‏هایى كه زنان شاغل هستند دیده شده كه مادر، كودك را با عجله بیدار مى‏كند، با عجله لباس او را می پوشاند و به زور، یك لقمه خشك در دستش می گذارد تا آن را به عنوان صبحانه بخورد . آیا به نظر شما، كسى می تواند در یك محیط عصبى، شلوغ و با عجله غذا بخورد؟  غذا خوردن آن هم در ابتداى صبح، باید همراه با آرامش باشد . ایستاده غذا خوردن، با عجله لقمه‏اى را درست كردن، در حالى كه كارهاى مختلفى را انجام می دهید، فضاى ناامنى را براى یك تغذیه مناسب به وجود می آرد . در چنین حالتى، هیچ كودكى میل به خوردن صبحانه ندارد .

خانواده‏هایى كه مجبورند صبح زود از خانه خارج شوند و وقت كافى براى صبحانه خوردن در كنار كودك خود را ندارند، بهتر است ‏برنامه‏اى را تنظیم كنند كه بتوانند همه با هم و در حضور كودك صبحانه بخورند و از این وعده غذایى لذت ببرند .

براى سر حال بودن در صبح و داشتن وقت کافی برای صرف صبحانه می توان:

- شب‏ها زودتر خوابید.

- یك سرى كارها را از قبل انجام داد.

- زودتر بیدار شد تا كودك فرصت انجام كارهاى اولیه را داشته باشد .

در بعضى از خانواده‏هایى كه مادران شاغل نیستند، مشكل به شیوه دیگرى خودنمایى می کند ؛ بعضى از مادران آن قدر دیر از خواب بیدار می شوند كه مى‏توانند صبحانه و ناهار را همزمان بخورند . دیر بیدار شدن، كوفتگى، خستگى و بی حوصلگی، بی اشتهایی را به همراه دارد . از آن جا كه مادر بی میلی است‏ براى تهیه صبحانه مناسب تلاشى نمی کند، در نتیجه با همان بی حوصلگی چیزى را براى كودك خود آماده می کند تا او بخورد . كودكى كه همراه مادر خود دیر بیدار شده است طبیعى است كه صبحانه و ناهار او یكى می شود .

به كودك فرصت بدهید تا صبحانه‏اش را كامل بخورد . در چنین فضایى نه تنها كودكان، بلكه هر انسانى از خوردن صبحانه لذت می برد و طبیعى است كه این رفتار به عنوان یك عادت غذایى مناسب در كودك باقى می ماند .

غذاى نیم روز صبح ( میان وعده اول )

از آن جا كه معده كودكان كم حجم است و غذاى كمى در معده آنها جا مى‏گیرد ، فاصله‏ى بین غذا خوردن كودك نباید خیلى زیاد باشد . كودكان، بین صبحانه و ناهار احتیاج به یك میان وعده دارند . این غذاى نیمروزى مى‏تواند انواع میوه، خشكبار، نان و شیرینى‏هاى سبك باشد . خوردن غذا در این زمان براى كودكان بسیار مهم است .

همراهى مادر با كودك در خوردن غذا مهم است؛ یعنى مادر در كنار كودك بنشیند، با او حرف بزند و با هم این غذاى نیمروزى را بخورند . كودكان در خوردن صبحانه یا ناهار و یا شام احتیاج به همراهى و همدلى اطرافیان خود دارند و دوست دارند كه بزرگترهایشان در كنارشان باشند و آنها را همراهى كنند . اگر غذاى نیمروز نامناسب باشد، در ناهاِر كودك حتما تاثیر منفى مى‏گذارد . تنقلاتى مانند انواع شكلات ، آب نبات و حجم زیاد شیرینى موجب مى‏شود تا كودك سیرى كاذب پیدا كند و میلى به غذا نداشته باشد . استفاده از انواع خشکبار، دانه ها، مغزها و میوه هاا به مراتب بهتر است .

غذاى نیم روز صبح ( میان وعده اول )

همراهى مادر با كودك در خوردن غذا مهم است؛ یعنى مادر در كنار كودك بنشیند، با او حرف بزند و با هم این غذاى نیمروزى را بخورند . كودكان در خوردن صبحانه یا ناهار و یا شام احتیاج به همراهى و همدلى اطرافیان خود دارند و دوست دارند كه بزرگترهایشان در كنارشان باشند و آنها را همراهى كنند . اگر غذاى نیمروز نامناسب باشد، در ناهاِر كودك حتما تاثیر منفى می گذارد . تنقلاتى مانند انواع شكلات ، آب نبات و حجم زیاد شیرینى موجب مى‏شود تا كودك سیرى كاذب پیدا كند و میلى به غذا نداشته باشد . استفاده از انواع خشکبار، دانه ها، مغزها و میوه ها به مراتب بهتر است .

ناهار

ناهار كودك باید غذایى كامل با انواع مواد مغذى باشد . حداقل یك ساعت مانده به ناهار از دادن انواع تنقلات به كودك پرهیز شود. این تنقلات جلوى اشتهاى كودك را می گیرد . به خصوص اینکه هرگز به کودک خود هله هوله  ندهید. قبل از ناهار، كودك را از غذا مطلع كنید و اگر در خانه است‏، حتما او را از نوع غذا و یا اینكه غذا در چه وضعیتى است ‏باخبر سازید .می توانید  از نیم ساعت مانده به غذا، كودك را ترغیب به غذا خوردن كنید و بگویید غذا به زودى آماده می شود .

« من از صبح به كودكم می گویم ، چه غذایى را می خواهم درست كنم و گاهى با هم به نتیجه می رسیم كه چه چیزى را درست كنم . در بعضى از مراحل او را تشویق می کنم كه به من كمك كند . وقتى بوى غذا در آشپزخانه پیچید از او می خواهم تا بو بكشد و همین مساله تبدیل به یك بازى براى ما می شود . من با رفتاریهای متخلفی نشان می دهم كه غذا بسیار خوش رنگ، خوش‏ عطر و خوش‏مزه است و سعى می کنم با آب و تاب فراوان در مورد غذا حرف بزنم . حتما از او می خواهم كه در چیدن سفره به من كمك كند و با هم سفره را براى غذا آماده می کنیم . همیشه قبل از خوردن غذا می گویم كه حالا ما بهترین و خوش مزه‏ترین غذاى دنیا رامی خوریم  . »

شور و شوق در غذا خوردن

یكى از عوامل مهمى كه موجب می شود تا كودك غذاى خود را با میل و كامل بخورد، شور و شوق والدین و اطرافیان كودك است . هر چه این شور و شوق زیادتر باشد، كودك میل بیشترى به غذا پیدا می کند . مادرى كه در رژیم است، پدرى كه بعضى از غذاها را می خورد، و برخى را نمی خورد و از غذاها ایراد می گیرد، موجبمی شود  تا كودك نگرش مناسبى به غذا پیدا نكند. خوردن قسمت‏هاى خاصى از یك ماده غذایى، زیر و رو كردن غذا، جست‏ وجو در ظرف غذا، همه و همه رفتارهاى ناپسندى است كه كودك از پدر، مادر و مراقبین خود می آموزد . این رفتارها در نهایت موجب می شود كه لذت غذا خوردن در جمع خانواده كم شود و در نهایت كودك نیز با بی میلی به غذا خوردن خود ادامه دهد . مادر، پدر و مراقبین كودك باید با رفتارهاى خود نشان بدهند كه همه غذاها لذیذ، مهم و ارزشمند هستند .

نظم در غذا خوردن

نظم در خوردن غذا بسیار مهم است و هم غذا خوردن می تواند به نظم كودكان كمك كند و هم نظم مى‏تواند میزان میل كودكان را براى خوردن افزایش دهد . زمان هر وعده از غذا باید ثابت و مشخص باشد . این درست نیست كه یك بار كودك را ساعت 6 بیدار كرد و به او صبحانه داد، روز بعد ساعت 10 و روز دیگر ساعت 8 صبح . باید یك زمان مشخص را براى هر وعده غذایى در نظر گرفت . این نظم كمك می کند تا معده كودك براى خوردن غذا ، به طور منظم عمل نماید . نامنظم بودن ساعت‏هاى هر وعده غذا ، به بی اشتهایی كودك منجر می شود .

تنوع غذایى

تنوع مواد غذایى جدا از این كه نیازهاى مختلف جسمانى كودك را تامین می کند، بی اشتهایی او را هم رفع می کند . هر روز می توان مواد صبحانه، ناهار و یا شام را تغییر داد . این كه هر روز صبح كودك شیرو نان بخورد، طبیعى است كه موجب بی اشتهایی او می شود . براى مثال می توان یك روز كره، روز دیگر پنیر و در روزهاى دیگر، تخم مرغ، آی میوه، عسل و ... در صبحانه كودك گذاشت . البته دادن عسل به کودک زیر یک سال ممنوع است.

بعضى از پدرها و مادرها چون خودشان به عنوان مثال هویج یا کدو دوست ندارند، این مواد را به كودكان نیز نمی دهند . انواع سبزی ها براى كودك مفید است و از همه آن‏ها می توان در غذاهاى مختلف استفاده كرد .

به دلایل مختلف، گروهى از كودكان بعضى از مواد غذایى را دوست ندارند . ممكن است كودكى سیب‏زمینى، هویج و یا لوبیا را دوست نداشته باشد . مراقب كودك باید دقت كند كه آیا این دوست نداشتن یك عادت غلط است ‏یا واقعا میل به خوردن آن ندارد . اگر پس از بررسی های دقیق متوجه شدید كه كودك یك ماده غذایى مثلا سیب‏زمینى را دوست ندارد، بهتر است از دادن آن ماده غذایى براى مدتى صرف نظر كنید و كودك را مجبور به خوردن آن نكنید . براى مثال كودكانى كه از برنج زیاد استفاده مى‏كنند، بدنشان كمتر به سیب‏زمینى پخته نیاز پیدا می کند . یا كودكانى كه زیاد گوشت می خورند كمتر از لوبیا استقبال می کنند . در حقیقت نیاز آن ماده غذایى به شكل دیگرى تامین می شود .

بی اشتهایی روانى

بخش بزرگى از بى‏اشتهایى كودكان بیشتر جنبه روانى دارد . معمولا كودكانى كه با یكى از اعضاى خانواده خود مشكل دارند، به غذا بی میلی مى‏شوند . كودكانى كه پدر و مادر مستبد دارند و یا از طرف اعضاى خانواده خود اذیت می شوند، بی اشتها می شوندد . بعضى وقت‏ها نیز كودك از طریق ابراز بی میلی و یا غذا نخوردن قصد دارد نظر دیگران را به خود جلب كند . در این حالت مراقب كودك باید دقت كند و به شكل‏هاى مختلف به نیازهاى كودك توجه نماید . بسیار غم‏انگیز است كه كودك بخواهد از طریق غذا نخوردن جلب توجه كند .

تجربه یك مربى

یكى از كودكان كلاسَم به نام "على‏" كه بسیار خوب غذا مى‏خورد، بعد از مدتى دچار نوعى بی شاتهایی شد . در صدد بر آمدم تا علت این مشكل را بفهمم. بعد از مدتى توجه و جست ‏وجو در رفتار خانواده او، متوجه شدم كه برادر كوچك على به تازگى به حرف آمده است و حرف‏هاى جالب و بامزه می زند و در خانواده مرتب مورد توجه و تایید است و على مدتى است كه سعى می کند با تكرار حرف‏هاى برادرش توجه خانواده را به خودش جلب كند، اما بزرگ‏ترها او را دعوا می کنند كه چرا مسخره‏بازى در می آورد . على چندین بار به شیوه‏هاى مختلف سعى كرده كه با حرف‏ها و كارهایش توجه خانواده را جلب كند، ولى هیچ نوع موفقیتى به دست نیاورده است . تا این كه از طریق بی غذایی و بد غذایى با موفقیت توجه خانواده را به خود جلب كرده است . بخش دیگرى از بی اشتهایی  روانى كاملا ناخود آگاه است؛ یعنى رفتارهاى خشن و تند پدر، مادر و مربى آن قدر آزار دهنده است كه كودك به نوعى سعى می کند تحت هر شرایطى از بودن در كنار این افراد پرهیز كند و چون در زمان غذا خوردن این نزدیكى بیشتر می شود، كودك سعى می کند كه كمتر سر سفره حاضر شود و اگر با اصرار والدین حاضر شود با خوردن اندكى غذا، فورى از سر سفره بلند می شود تا خود را از این موقعیت آزار دهنده نجات ‏دهد .

 

منبع : تبیان