همانطور که میدانید تربیت جنسی کودک یکی از مهمترین و شاید بتوان گفت که حساس ترین مسائل در حوزه های تربیت محسوب می شود و نقش بسیار زیادی را در آینده و سعادت و شقاوت کودک ایفا میکند.
در واقع امروزه با توجه به اینکه در عصر ماهواره و اینترنت زندگی می کنیم والدین میتوانند با استفاده از این ابزارها آگاهی و تربیت جنسی لازم را به کودکان خود منتقل نمایند.
شما باید همواره به این مسئله واقف باشید که آموزش و تربیت جنسی کودکان باید در تمام مراحل سنی صورت گیرد و هیچ گاه نمیتوان آن را به سن خاصی اختصاص داد. در واقع از دوران پیش از دبستان، دبستان، بلوغ، جوانی، میانسالی و حتی سالمندی نیاز است که دورههای متفاوتی از این آموزش ها طی شود تا افراد همواره در سلامت روانی کامل به سر ببرند زیرا در صورت بروز هرگونه مشکل زخمهایی بر روی روح و روان افراد باقی میماند که با گذشت سالیان سال هم نمیتوان آن را درمان کرد. از همین رو بسیاری از محققان بر این باور رسیدهاند و همواره به والدین توصیه میکنند که تربیت جنسی شیوه پیشگیرانهای است که برای ایمن نگه داشتن کودک و اجتناب از مصائب و گرفتاریهای بعدی مطرح میشود.
پیشنهاد میکنم این مقالات را هم مطالعه کنید:
بهداشت و سلامت جنسی کودکان
بسیاری از محققان و روانشناسان بر این عقیده هستند که یکی از اولین و رایج ترین خطاهایی که اغلب والدین مرتکب میشوند این است که همواره بر این عقیدهاند که ضرورتی نمیبینند که در رابطه با مسائل جنسی با کودکان خود صحبت کنند. در صورتی که والدین و یا مربیانی که با کودک سر و کار دارند باید متوجه اهمیت این موضوع شوند و به این باور برسند که مخفی کاری و سرکوب کنجکاوی های جنسی کودک میتواند آسیبزا باشد.
یعنی با عملکرد نامناسب ما کنجکاویهای معمولی بچهها که لازمه رشد سالم و طبیعی آنهاست، میتواند به جنبههای جنسی تبدیل شود و نهایتا زمینههای انحراف اخلاقی را در آنها ایجاد کند. والدین میتوانند با تربیت جنسی درست در پیدایش حسهای خوبی مانند زیبایی دوستی، هنر عشق ورزیدن، محبت، صمیمیت و ایثار و فداکاری نقش داشته باشند.
برای اینکه بتوانید تربیت جنسی درستی برای کودکان خود در نظر بگیرید از همان ابتدا و در خانه و با اعضای خانواده به ویژه والدین تمرین کنند و بیاموزند. آنها به این مهارت های ضروری زندگی نیاز دارند تا بزرگسالی موفق شوند. خانواده و جامعه به دلیل تاثیری که بر آموزش نقش جنسی دارند، روی رفتار کودک و عزت نفس او اثر می گذارند. والدین باید در رابطه با این مسئله در جریان باشند که اولین معلم او در زمینه جنسیت هستند. حتی او از لحظه تولد با الگوبرداری از آنها در حال یادگیری بوده و در بسیاری موارد والدین متوجه چشم های تیزبین کودک کنجکاو خود نبودهاند.
خانواده و جامعه به دلیل تاثیری که بر آموزش نقش جنسی دارند، روی رفتار کودک و عزت نفس او اثر می گذارند.
مکان دیگری که تربیت جنسی کودکان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است به
مدارس مرتبط است. در واقع
آموزش بهداشت و سلامت جنسی به کودکان در مدارس یکی از مسایل پایهای و اساسی است که، در سایه
تعصبات و تابوها، موردتوجه قرار نگرفته است. از همین رو یکی از این روزها آموزش این مسائل یکی از اصلیترین بحث هایی است که در آموزش و پرورش مطرح شده است و پس از مدتی به این نتیجه دست پیدا کردهاند که بهترین روش برای تهیه محتوا مشارکت فعالانه کودکان، معلمان، مربیان و والدین در تدوین محتوای آموزشی است. این مشارکت میتواند در قالب
برگزاری کارگاههای مشارکتی محقق شود. باید محتوای آموزشی پس از تدوین به صورت آزمایشی اجرا شود تا نقاط ضعف و قوت آن مشخص گردد.
باید ها و نبایدها در تربیت جنسی کودکان
یکی دیگر از مسائلی که در هنگام تربیت جنسی کودکان اهمیت بسیار بالایی دارد این است که در رابطه با بایدها و نبایدها با فرزندان خود صحبت کنند. همانطور که گفته شد تربیت جنسی باید از سنین بسیار پایین اغلب از سنین 4 سالگی آغاز شود و والدین می توانند این آموزش را همگام با آموزش توالت رفتن آنها شروع کنند و به کودکان خود مفهوم خصوصی بودن اعضای تناسلی شان به آنها را بیاموزند.
یکی دیگر از مسائلی که در هنگام تربیت جنسی کودکان اهمیت بسیار بالایی دارد این است که در رابطه با بایدها و نبایدها با فرزندان خود صحبت کنند.
اغلب بچهها قبل از مدرسه رفتن به خوبی این عبارت خصوصی بودن را می پذیرند. نکته اینکه، نباید روی اعضای تناسلی کودک اسامیای که بار منفی یا شرم آور دارند گذاشت. در واقع در این سن بچهها اصرار دارند بدنشان را محرمانه نگهدارند و از لخت بودن احساس شرم میکنند. لازم است که والدین این حالت را تقویت کنند. برای تربیت جنسی کودک اگر که اصرار دارد بدنش را محرمانه نگه ندارد و از لخت بودن احساس شرم نمیکند (نپوشیدن لباس زیر) لازم است کلمه خصوصی به خوبی برایش تشریح شود.
نباید روی اعضای تناسلی کودک اسامیای که بار منفی یا شرم آور دارند گذاشت.
در تربیت جنسی کودکان خود همواره به این مسئله تاکید داشته باشید و به کودک خود تفهیم کنید که غیر از شما بقیه افراد غریبه محسوب می شوند. البته هیچ گاه سعی نکنید که این مسائل را به صورت هیجانی به او بفهمانید، همواره تلاش کنید تا با نقش بازی کردن، تعریف کردن قصه و... در رابطه با ویژگی های شخصیتی کودکتان با آنها صحبت کنید و اطلاعات لازم را در اختیار او قرار دهید تا بتواند این مسئله را درک کند که میتواند همیشه با خیال راحت سوالات خود را از شما بپرسد.
همچنین به این مسئله دقت داشته باشید هنگامی که در حال بیان واژه های خصوصی هستید بچه به خوبی متوجه میشود که در رابطه با این مسئله تنها با کسانی صحبت کند که آنها را دوست دارد. اما هنگامی که فرزندتان به
پیش دبستانی و مهد کودک میرود باید به آنها بیاموزید که در رابطه با موضوعات خود تنها با والدینش صحبت کند نه با دوستان و همکلاسی هایش!
نکتهی دیگری که در تربیت جنسی کودک از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است به توانایی و مهارت نه گفتن آنها برای محافظت از خود در برابر خطرات احتمالی مربوط میشود. یکی از اصلی ترین وظایفی که والدین در سنین کودکی در قبال فرزندان خود دارند این است که برای کودک خود به خوبی شرح دهند که اگر برخی از دوستان و حتی برخی از اشخاص غریبه سعی در نزدیک شدن به آنها را داشته باشند حتما و سریعا این مسئله را با شما بازگو کنند زیرا در بسیاری از مواقع کودکان مورد تحریکات جنسی قرار میگیرند ولی نمیدانند که مورد آزار جنسی قرار گرفته اند (!) و به دلیل ترس از برخورد والدین شان از گفتن حقیقت و اتفاقاتی که برای آنها رخ داده است امتناع می کنند، اما در صورتی که والدین آموزش درستی در این زمینه داشته باشند هرگز نمیتوانیم شاهد بروز این اتفاقات در سطح جامعه باشیم.
در بسیاری از مواقع کودکان مورد تحریکات جنسی قرار میگیرند ولی نمیدانند که مورد آزار جنسی قرار گرفته اند (!)
همچنین یکی دیگر از نکاتی که در تربیت جنسی کودک اهمیت دارد و والدین باید به آن دقت بسیار زیادی داشته باشند این است که در صورتیکه کودک آلت تناسلی خود را دستکاری کرد از خشونت بپرهیزتد و به آرامی او را مشغول کار دیگری کنند. علت این عمل ممکن است کنجکاوی، ناآشنایی با اعضای بدن، مشکل جسمی (خارش، انگل، سوزش خشکی پوست و ...) یا عدم رعایت بهداشت باشد و یا در برخی موارد علت آن فشارهای روحی باشد تا از این طریق به آرامش برسد. این موارد را باید با پزشک در میان گذاشت. برخورد خشن در این موارد کودک را حساس تر و عمل را تثبیت می کند و او احساس افسردگی خواهد کرد و برای پرسش ها و ابهام های جنسی دیگر به سراغ شما نمی آید.
در صورتیکه کودک آلت تناسلی خود را دستکاری کرد از خشونت بپرهیزید و به آرامی او را مشغول کار دیگری کنید!
تحول جنسی و رفتارهای شایع دوران کودکی
غریزهی جنسی یکی از غرایز پرقدرت بشر است که اگر برای مهار و هدایت آن به موقع اقدام نشود و از راه صحیح تعدیل نگردد، زمام اختیار آدمی را به دست خواهد گرفت و چون طوفانی سرکش، او را به منجلاب و فساد و تباهی خواهد کشاند. غریزهی جنسی از لحظهی تولد در نهاد فرد وجود دارد. ارضای غریزهی جنسی بر اثر لذتی که به دنبال دارد، کودک و نوجوان را به خود مشغول میدارد. از همین رو در این قسمت به منظورم تربیت جنسی کودکان در نظر داریم تا به بررسی تحول جنسی و همچنین رفتارهای شایع دوران کودکی بپردازیم تا والدین آگاهی بیشتری نسبت به این مسئله داشته باشند.
- کودکان تمایل دارند تا به دیگران قلدری کنند تا احساس قدرت بیشتری نمایند چون قلدری باعث میشود تا مشکلات اجتماعی خود را سریعتر حل نمایند.
- کمرویی و انزواطلبی از جدی ترین مشکلات کودکان است. انزوا و دوری از دوستان و همسالان در اوایل زندگی کودک را در معرض خطر ناسازگاریهای بعدی قرار میدهد کودکان انزوا طلب هر چند برای والدین و معلمین خود هیچ گونه ناراحتی ایجاد نمیکنند.
- این مسئله کاملا طبیعی است که فرزند شما به همهی فعالیتها علاقه و اشتیاق نشان ندهد اما در مجموع انتظار میرود که بتواند به یکی از فعالیت های علمی یا هنری و یا ورزشی علاقه نشان دهد. دقت داشته باشید انگیزه دادن به کودکان کار راحتی نخواهد بود به خصوص زمانی که آن ها تنبل باشند و دائماً تمایل داشته باشند درخواستهای شما را رد کنند.
آمادگی برای مواجهه با دوران بلوغ
در میان دورانهای مختلف حیات انسان، دوره بلوغ و آغاز حیات جنسی از مهم ترین و بحرانی ترین ایام زندگانی به شمار میرود. در همین دوران است که دگرگونیهای بسیاری در تواناییهای جسمی به وقوع می پیوندد و به همراه خویش بینشها و گرایشهای نوجوان را متحول میسازد از همین رو در صورتی که کودکان آمادگی لازم برای رویارویی با این دوران را داشته باشند میتوان اطمینان داشت که آن را با موفقیت به اتمام میرساند و وارد دوران جوانی میشوند.
نکات زیادی در رابطه با این مسئله وجود دارد اما یکی از مهمترین آنها این است که والدین خود برای مواجه با این مسئله آماده باشند. آنها باید اطلاعات مناسب و کاملی در این زمینه داشته باشند و همواره نسبت به این مسئله آگاهی داشته باشند که تنها بسنده کردن به تجربیات شخصی و سخنان دیگران نمیتواند راهنمایی درست و مناسبی را برای فرزندانشان بسازد.
استرس و دستپاچه شدن هم کمکی به فرزندتان نمیکند و فقط این احساس را به او منتقل میکنید که از عهده این موضوع برنمیآیید و در نتیجه او از شما فاصله میگیرد. از همین رو باید آرامش خود را حفظ کنند و در رفتارهای خود تجدید نظر داشته باشند و هیچ گاه با فرزند ۱۵ ساله خود همانند یک کودک 6 ساله رفتار نکنند زیرا این مسئله میتواند باعث دور شدن آنها شود. وقتی کودکان وارد سن نوجوانی میشوند، والدین همواره باید گوش به زنگ باشند تا با هر گونه تغییر در حالات و رفتارهای فرزندشان سعی در برطرف کردن مشکل به وجود آمده داشته باشند.
همانطور که میدانید مسائل زیادی در این راستا وجود دارد که والدین باید به آن آگاه باشند از همین رو یکی دیگر از مسائل مهم این است که هرگز در مورد هیچ یک از موارد مربوط به بلوغ، به فرزندتان دروغ نگویید. لازم نیست همه چیز را از همان اول با همه جزئیات بگویید اما به او دروغ هم نگوئید. در مورد ساختمان بدن یک زن، با او حرف بزنید. اگر فرزند شما دختر است به بگویید که او هم مثل شما روزی مادر می شود و بدنش از حالا که دارد بالغ میشود، خودش را برای آن زمان آماده میکند؛ مثل یک جور تمرین ماهیانه، تا وقتی که واقعا مادر می شود و ...
هرگز در مورد هیچ یک از موارد مربوط به بلوغ، به فرزندتان دروغ نگویید
هویت جنسی و نقش والدین
هویت جنسی، بخش قابل ملاحظه هویت هر انسان و دربردارنده تصویر هر فرد به عنوان مرد یا زن از خودش است. در این مرحله فرد میآموزد چون زن یا مرد است، باید به چه شیوهای بیاندیشد و رفتار کند، تا بتواند به هویت یکپارچه دست یابد.
اما نکتهای که در این رابطه وجود دارد این است که نوع ارتباط والدین در چگونگی شکلگیری هویت فرزندان به ویژه هویت جنسی آنها نقش بسیار پیچیده و مهمی دارد؛ نوجوانانی که بحران هویت دارند، معمولا از جانب والدین خود طرد شدهاند و دچار مشکل هویت جنسی میشوند.
آنها از جنسیت خود ناراضی هستند. از طرفی دیگر افرادی که از زن یا مرد بودن خود راضی هستند، احساس خوب نسبت به هویت جنسی را به فرزند خود منتقل میکنند. مادری که هویت زنانه خود را میپذیرد به بهترین وجه میتواند احساس زیبای زن بودن را به دختر خود منتقل کند اما مادری که احساس میکند جنس مونث مورد ظلم قرار میگیرد و در جامعه جایگاهی ندارد این حس را به دخترش منتقل میکند که دختر بودن مایه حقارت است!!
چنین مسائلی میتواند اختلال هویت جنسی را در کودک ایجاد کند. از همین رو مواردی وجود دارد که در سنین کودکی، والدین باید آنها را رعایت کنند که عبارتند از:
- از بوسیدن لب های فرزندتان خودداری کنید چون لب جز اندام خصوصی محسوب میشود و او باید نسبت به این مسئله آگاه باشد که بوسیدن لب جزء کارهای ممنوعه محسوب می شود.
- مدت زمانی که فرزندان باید با والد همجنس خود بگذرانند را افزایش دهید و سعی کنید کارهایی را که مطابق جنسیتشان می باشند بیشتر کنید.
- هرگز رفتار هایی را از خود بروز ندهید که حس طرد شدگی را در کودک به وجود آورد، تنها سعی کنید با رفتارهایی کاملا زیرکانه او را به سمت همسرتان سوق دهید.
تربیت جنسی در سنین مختلف
همانطور که میدانید از گذشته تاکنون یکی از اصلیترین و مهمترین وظایف والدین، تربیت فرزندشان است. زیرا در صورتی که کودک در خانواده خود به درستی تربیت نشود میتواند علاوه بر اینکه اعضای خانواده را دچار مشکل کند، در جامعه نیز مشکلاتی را به وجود آورد. معمولا توصیه میشود که برای کودکان در سنین مختلف باید آموزش های مختلفی را در رابطه با تربیت جنسی در نظر گرفت تا بدون هیچ مشکلی و متناسب با سنشان نسبت به این مسائل آگاهی پیدا کنند. از همین رو یک طبقه بندی در این زمینه وجود دارد که به بررسی آن میپردازیم:
تربیت جنسی کودکان تا سنین 5سالگی:
- کودکان باید نسبت نام اعضای بدن خود از جمله اندام تناسلی آگاهی کاملی داشته باشند.
- به این درک دست پیدا کنند که نوزادان از رحم مادر متولد شدهاند.
- مفهوم فضای خصوصی را در حین تعویض لباس و رفتن به توالت بدانند.
- بتوانند در رابطه با جنسیت خود و دیگران با والدین و سایر فرد بزرگسال قابل اعتماد دیگری صحبت کنند.
تربیت جنسی کودکان بین 6 تا 9 سالگی:
- آنها باید تولید مثل حیوانات و گیاهان را به عنوان بخشی از چرخه حیات درک نمایند.
- در رابطه با این مسئله که نوزادان چگونه به دنیا آمده اند چیزهایی شنیده باشند.
- از تفاوت هایی که میان جنس مونث و مذکر وجود دارد آگاه باشند.
- نسبت به مفاهیم دوستی و عدالت آگاهی داشته باشند.
تربیت جنسی کودکان بین 9 تا 13 سالگی:
- جنسیت خود را به عنوان بخشی طبیعی از زندگی بپذیرند.
- با تغییرات طبیعی که در دختران و پسران در دوران بلوغ رخ می دهد آگاهی داشته باشند.
- بتوانند با دیگران ارتباط برقرار کنند و دوستی هایشان را حفظ کنند.
- روند تولید مثل و از جمله مفاهیمی چون: آمیزش جنسی، پدر و مادرشدن، سقط جنین و جلوگیری از بارداری را درک کند.
چگونگی پاسخ به پرسشهای جنسی کودکان در موارد بحرانی
همانطور که میدانید روشهای آموزشی بسیار زیادی برای تربیت جنسی کودکان وجود دارد اما همواره پیشنهاد میشود که تا زمانی که کودکان در رابطه با این مسئله سوالی را از شما مطرح نکردهاند بی جهت ذهن او را درگیر این مسائل نکنند. بچه ها به طور عادی وقتی به سنین 3 سالگی میرسند مشتاق میشوند که نسبت به این مسائل و موضوعات اطلاعاتی بدست آورند از همین رو والدین باید صبر پیشه کنند تا آنها خودشان سوالات را مطرح نمایند چون این موضوع نشان میدهد ذهن آن ها آمادگی پذیرش و تفکیک های جنسیتی را دارد.
همواره باید این مسئله را به خاطر داشته باشید که در حال صحبت با کودکی 3 الی 4 ساله هستید و دید و تصور او از دنیا حول یک دایره بسیار کوچک میچرخد. او نمیتواند همانند بزرگسالان مسائل جدید را حلاجی کند و وارد چالش های متفاوتی در زندگی شود از همین رو تا جایی که امکان دارد موضوعات را با زبانی ساده برای او بیان کنید. حتی شما میتوانید مسائل را کوچک کرده و سپس با زبان خودش برای او شرح دهید البته توصیه میشود که ورود به جزئیات جلوگیری کنید و وقتی جوابی میدهید باید منتظر واکنش بچه باشید.
این مطالب هم پیشنهاد میشود، پس از دست ندهید: