همه والدین به این مسئله آگاه هستند که کودکانشان پس از عبور از سن سه سالگی باید در مهدکودک ثبت نام شوند تا علاوه بر آشنایی با دنیای جدید، راه و روش زندگی را نیز بیاموزند و با افراد جدیدی از همسالان خود برخورد کنند. اما تاکنون به این مسئله فکر کرده‌اید که کودکانتان در مهد کودک تحت چه آموزش‌هایی قرار می‌گیرند؟ روش مونته سوری یکی از پرطرفدارترین این روش‌ها بوده و قدمتی بیش از یک قرن دارد.

در این روش معلمان تلاش می‌کنند تا آموزش‌هایی براساس اصول حاکم بر رشد طبیعی و همچنین نیازهای فردی هر کودک را با توجه به بازی های گروهی و همچنین فعالیت های فردی برای کودکان فراهم آورند. این روزها روش مونته سوری در اکثر مدارس پیش دبستانی و مهد کودک های اکثر کشورها از جمله ایران در حال تدریس است.

در این مقاله در نظر داریم تا توضیحاتی در رابطه با روش مونته سوری که بخشی از تربیت کودکان را تشکیل می‌دهد ارائه کنیم، با ما همراه باشید تا صفر تا صد روش مونته سوری را یاد بگیرید!

اگر می‌خواهید در خانه به کودک خود آموزش دهید، مطلب مونته سوری در خانه که قبلا نوشته ام را مطالعه نمایید.

 

روش مونته سوری از کجا آمد ؟

بنیان‌گذار روش مونته‌سوری دکتر ماریا مونته‌سوری است. او نخستین دختری بود که در ایتالیا پزشک شد.چون بسیاری از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی و بهداشتی حاضر به استخدام او نبودند ناچار شد سرپرستی یکی از مراکز کودکان معلول و بیمار را بپذیرد.

او در حین کار در آن مرکز متوجه برنامه‌های آموزشی و تربیتی کودکان شد و دریافت که فرصت آزاد برای تجربه کردن به آنان داده نمی‌شود. چون علاقه داشت در این زمینه کاری انجام دهد به دانشگاه بازگشت و در رشتهٔ تعلیم و تربیت و جامعه‌شناسی تحصیل کرد و با الگوها و روش‌های آموزشی آشنا شد. سپس به‌جای برنامه‌های آموزشیِ موجود، الگوی جدیدی برای بچه‌ها ارائه داد یعنی همان روش مونته‌سوری که امروز در مورد آن صحبت می‌کنیم.

 

 

مونته سوری یعنی چه ؟

مطمئنا این مسئله برای والدین اهمیت بسیار زیادی دارد که بدانند فلسفه آموزش مونته سوری چیست و مونته سوری یعنی چه ؟ اما قبل از هر چیزی در نظر داریم تا تعریف درست و کاملی از این روش آموزشی خدمت شما ارائه دهیم. مونته سوری روشی است که براساس یادگیری شناختی و برپایه ایجاد شناخت و یا تغییر در بینش‌هایی که از گذشته در ذهن کودک ایجاد شده، به وجود می‌آید.

قرار دادن بصیرت، کشف و حل مسائل و جریان درونی از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های مونته سوری محسوب می شود. در واقع در این روش هیچ نیازی به حفظ کردن مطالب از جانب کودکان نیست زیرا تنها با ایجاد انگیزه درونی مطالب مورد نظر به آنها آموزش داده می‌شود. 

 

 

 

فلسفه آموزش مونته سوری چیست؟ 

همانطور که گفته شد آموزش مونته سوری به والدین کمک می کند تا کودکان آنها تحت آموزش‌های مبتنی بر ارزش‌های زندگی قرار گیرد و یک زندگی راحت تر و بهتر را در پیش بگیرند. از همین رو باید بدانید که فلسفه آموزشی مونته سوری براساس صلح، همکاری و همچنین احترام متقابل است.

در این روش اغلب معلمان به کودکان آموزش می‌دهند و آنها را ترغیب می‌کنند تا به یکدیگر احترام بگذارند و معلمان نیز کودکان را بدون توجه به تفاوت‌هایی که با یکدیگر دارند تنها با توجه به ارزش‌های انسانی آن‌ها در نظر می‌گیرند. به همین دلیل است که وقتی یک کودک کم شنوا در چنین مهد کودک و یا پیش دبستانی هایی حضور پیدا می‌کند کمتر از سایر موسسات مورد آزار همکلاسی‌های خود قرار می‌گیرند.

در روش مونته سوری به کودکان به عنوان بخشی از آینده و سازندگان آینده نگاه می‌شود و به مرور زمان این افکار در ذهن کودکان جای می‌گیرد. معمانی که این روش‌ها را آموزش می‌دهند در تلاش هستند تا با تاکید صلح و دوستی جهانی بر پایه صلح را فراهم آورند. به همین دلیل است که شرکت در کلاس‌های مونته سوری حتی برای کودک کم شنوا مفید است و به نوعی آرامش بخش روزهای پرتنش زندگی او محسوب می‌شود.

 

 

اهداف روش مونته سوری چیست؟

اینکه والدین بدانند هدف از آموزش‌های مونته سوری چیست؟ کمک می‌کند تا با آسوده خاطر بیشتری فرزندان خود را برای تحصیل به مهد کودک و پیش دبستانی های پیشرفته بفرستند. از همین رو در این قسمت به بررسی این مسئله می‌پردازیم.

 

به طور کلی اهداف مونته سوری در دو روش خلاصه می شود:

• ارتقای «کل» یک کودک
• سرعت استاندارد آموزش هر کودک

 

حال پس از اینکه نسبت به کلیات اهداف مونته سوری آگاهی پیدا کردید باید در جریان باشید که در این روش سعی می‌شود که فعالیت‌های روزمره کودکان که شامل رشد هیجانی، اجتماعی، فیزیکی و تحصیلی است به آن‌ها آموزش داده شود و به طور کلی تمامی افرادی که در آموزشگاه‌ها مشغول به فعالیت هستند در تلاش‌اند تا حس احترام به خویشتن، دیگران و محیط را چه در زندگی فردی و چه در زندگی اجتماعی به کودکان بیاموزند.

مونته سوری به کودکان می‌آموزد که آنها منحصر به فرد هستند و در این دنیای بزرگ نقش مهمی را ایفا می‌کنند. از همین رو ارزش‌هایی همانند حقیقت، عمل صحیح، صلح، عشق و دوستی و عدم تجاوز به حقوق دیگران به آنها آموزش داده می‌شود. 

متمرکز شدن در دنیای کودکان باعث می‌شود که شما به این مسئله پی ببرید که آن‌ها نسبت به هر چیزی که در این دنیا وجود دارند کنجکاو هستند و همین مسئله عامل اصلی یادگیری سریع و راحت‌تر آنها است. از همین رو در حین طراحی برنامه‌‌های آموزشی مونته سوری برای این مسئله جایگاه ویژه ای در نظر گرفتند تا یکی از اهداف اصلی آنها برانگیختن حس اشتیاق در کودکان باشد تا یک تجربه لذت بخش را در اختیار کودکان قرار داده و آن‌ها بدون هیچ مشکلی به سراغ علایق خود بروند و بتوانند آن را در تمام طول زندگی ادامه دهند و به موفقیت دست پیدا کنند.

همچنین مورد دیگری که در رابطه با مونته سوری وجود دارد این است که این آموزش کمک می‌کند تا کودکان از شر مفاهیم خشک و انتزاعی خلاص شوند و دنیای اطراف خود را بهتر درک کنند و با سرعتی که مختص خودشان است به سراغ یادگیری مفاهیم موجود رفته و به سمت جلو حرکت کنند از همین رو هیچ زور و اجباری بر روی آن‌ها قرار ندارد تا معطل دیگران شوند و افرادی که دیرتر آموزش می‌بینند از ناتوانی خود در برابر دیگران احساس ناکامی و عجز کنند.

 

 

مزیت‌های روش مونته‌سوری نسبت به روش‌های آموزشی دیگر

پس از آگاهی از اصول و اهداف روش مونته‌سوری، باید از مزیت‌های آن مطلع شوید. مطمئن باشید که این مزیت ها بیشتر از هر چیزی باعث می‌شود تا نسبت به اهمیت آن آگاهی پیدا کنید.

 

 

 

ارتباط میان زندگی عملی و مهارت های زندگی

در زندگی عملی به کودکان آموزش داده می‌شود که با استفاده از چه روش‌هایی از عهده انجام کارهای شخصی و همچنین فعالیت‌های روزمره خود در زندگی عادی برآیند.

از همین رو از روش مونته سوری به عنوان یک روش «علمی- آموزشی» یاد می‌شود که بر روی مراحل پیشرفت کودک از خردسالی تا بزرگسالی تمرکز دارد.

در هر کدام از مراحل این آموزش، کودک در حال یادگیری مهارت‌های سخت و حساسی است که به او کمک می‌کند تا در برهه‌های مختلف زندگی بتواند از شر مشکلات خلاص شود. مهارت‌هایی از قبیل بستن بند کفش هایش، جمع کردن وسایل و... که هر کدام می‌تواند تاثیر بسیار زیادی بر زندگی او در آینده داشته باشد.

اگر بخواهیم به طور کامل تر توضیح دهیم باید بگوییم که روش مونته سوری بر روی مهارت‌های زندگی متمرکز شده است و کمک می کند تا کودکان کارهای روزمره خود را با کنجکاوی و دقت بیشتری به سرانجام برسانند.

 

 

آموزش ریاضی به روش مونته سوری

باید در جریان باشید که روش مونته سوری برای آموزش ریاضیات برنامه ویژه ای را برای کودکان در نظر گرفته است و به آن‌ها یاد می‌دهد که بشمارند تا در آینده این توانایی را بدست آورند که اشیاء سخت و جامد مانند مهره‌های رنگی را نیز مورد شمارش قرار دهند.

البته باید بدانید که این بخش تنها بخش آموزش ریاضیات نبوده و معلمان مفاهیم انتزاعی ریاضی را به شیوه‌ای ملموس و جذاب برای کودکان شرح می‌دهند. مفاهیم ناملموس ریاضی در مونته سوری قابل دیدن، لمس و حس کردن می‌شوند و به این ترتیب درکی عمیق از آن‌ها فراهم می‌آید.

به عبارت بهتر، یک کودکی که تحت آموزش روش مونته سوری است مفاهیم اولیه ریاضیات را از طریق دو روش آموزش می‌بیند: 

1. کارکردن با وسائل قابل لمس
2. روش های تئوری در سطوح دبستانی

 

در واقع محققان به این نتیجه رسیده‌اند که اگر در سال‌های اولیه زندگی یک کودک وسایل ریاضی در دسترس او قرار داشته باشد او به سادگی و با خوشحالی بسیاری از واقعیت‌ها و مهارت‌های حساب را (همانند سازی) می‌کند در حالیکه در سال‌های بعد برای درک این واقعیت‌ها به صورت انتزاعی ساعت‌های طولانی تمرین و ممارست، مورد نیاز است در صورتیکه در این روش کودک به طور  غیر مستقیم  حقایق  را کشف می‌کند.

اگر بخواهیم به برخی از این بازی‌ها اشاره کنیم باید مواردی همانند شمارنده‌ها که در آن کارت‌های شماره روبه‌روی کودک قرار می‌گیرد و او به سادگی می‌تواند نسبت به شمارش آن‌ها اقدام کرده و به صورت عینی نیز اعداد مورد نظر را دریافت نماید. این کارت‌ها به سادگی در دسترس بوده و می‌توان آنها را حتی در منزل تهیه کرد. 

 

یادگیری به وسیله حواس پنجگانه

بسیاری از افرادی که نسبت به روش مونته سوری آگاهی دارند بر این عقیده اند که کودکان خردسال در طی سال‌های عمر خود حواس متفاوتی را تجربه می‌کنند که هر مرحله از این حواس آمادگی لازم برای دریافت مهارت‌های مهم زندگی را در اختیار آن‌ها می‌گذارد.

اگر کمی در رابطه با این روش آموزشی کنجکاو شوید متوجه این مسئله خواهید شد که بسیاری از محققان توسعه این حواس را در سنین  2 تا 6 سالگی بیشتر از هر زمان دیگری می‌دانند. زیرا در این برهه از زمان تمایل استفاده از این حواس در کودکان افزایش پیدا کرده و سعی در تکمیل کردن آن‌ها دارند از همین رو روش مونته سوری به گونه‌ای طراحی شده است که حس لمس کردن، دیدن، شنیدن و حرکت را به طرق مختلف بیاموزند و از آن استفاده نمایند.

 

رشد اجتماعی و گروهی کودک

اگر کودک خود را در مهد کودک و پیش دبستانی ثبت نام کرده‌اید که اصول آموزشی آن بر پایه روش مونته سوری است باید در جریان باشید که در اغلب کلاس های درسی، کودکان را در گروه های سنی مختلف تقسیم بندی می کنند و آداب مختلف اجتماعی و همچنین کمک به همنوع را به آنها آموزش می دهند.

همچنین کودکان در این گروه ها می آموزند که با دوستان بزرگتر و همچنین کوچکتر خود چه رفتاری داشته باشند و با استفاده از این آموزش ها به گسترش روابط اجتماعی خود بپردازند. به طور کلی در موسسات آموزشی تلاش می شود تا آداب و رسوم کشورهای دیگر را به کودکان بیاموزند و همچنین نسبت به روش زندگی حیوانات نیز آگاهی پیدا کنند. 

 

 

تفاوت روش مونته سوری و روش های معمول آموزشی

یکی از اصلی‌ترین اهداف روش مونته سوری آموزش کودکان با استفاده از حواس پنج‌گانه است نه اینکه کودکان تنها از طریق شنیدن، خواندن و دیدن آموزش های لازم را دریافت نمایند.

هنگامی که کودکان تحت آموزش مونته سوری قرار می‌گیرند به راحتی می‌توانند فعالیت‌های مورد علاقه خود را از میان صدها انتخابی که بین دروس مختلف هست انتخاب کنند.

همانطور که قبلا گفتیم کودکان در کلاس‌های مونته سوری در گروه‌های مختلفی قرار می‌گیرند و این فرصت به کودکان بزرگ‌تر داده می‌شود تا دانسته‌های خود را به کودکان کوچکتر منتقل نمایند.

اگر بخواهیم به تفاوت کلاس‌های مونته سوری با مدارس عادی بپردازیم باید بگوییم که اصلی‌ترین تفاوت‌های آن در چگونگی تعلی مهارت‌های اجتماعی و تحصیلی است.

مربیان مونته سوری همواره شرایطی را فراهم می‌آورند و فعالیت‌هایی را برای کودکان در نظر می‌گیرند که به صورت انفرادی و همچنین گروهی بتوانند از پس انجام آن برآیند و معلمان تنها نقش راهنما و حمایتگر را برای آنها ایفا می‌کنند.

 

خصوصیات مربی و محیط آموزشی از دید مونته سوری

هنگامی که روش مونته سوری پایه گذاری شد یکی از مهمترین مسائلی که در آن پرداخته شد به وجود آوردن محیطی مادی و اجتماعی بود که با استفاده از آنها نیازهای کودکان و همچنین فعالیت‌های مورد نیاز آنها شناخته شود و با کمک ابزار و وسایل جذاب توانایی بالقوه آنان را پرورش دهد.

معلمان برای اینکه بتوانند در روش مونته سوری به فعالیت بپردازند باید به فردی صبور، مشاهده گر و همچنین با حوصله تبدیل شوند تا بتوانند در محیطی با انواع مختلفی از کودکان دوام آورند.

آنها باید چگونگی یادگیری کودکان و همچنین روش‌های استفاده از ابزارها را در کودکان را مورد بررسی قرار دهند و به آنها کمک کنند تا فعالیت‌های آزاد خود و کار با گروه، مهارت‌های اجتماعی، انضباط، اصول آزاد منشی و حل تعارضات شخصی را تمرین کنند.

در محیط آموزشی مونته سوری، مربی، مواد آموزشی مورد نیاز کودک (ابزار مونته سوری) را در اختیار او می‌گذارد تا بتواند کار خود را انجام دهد.

با در نظر گرفتن اهمیت اساسی محیط زندگی کودک در خانه، مربی را به شناخت فرهنگ خانواده و ایجاد پیوند نزدیک با آن و هماهنگ کردن روش‌های تربیتی خانواده باتلاش‌هایی که در کودکستان‌ها جهت ایجاد شخصیتی سالم، متعادل و جستجو گر انجام می‌گیرد تشویق می‌نماید. 

 

 

ابزارهای آموزشی روش مونته سوری

مطمئنا به این مسئله آگاه هستید که برای آموزش روش مونته سوری نیاز است که از ابزارهایی کمک گرفته شود تا ترتیب آموزش تمامی حواس به جز چشایی و بویایی فراهم شود.

معلمان برای اینکه بتوانند توانایی بینایی کودکان را پرورش دهند از استوانه‌هایی چوبی استفاده می‌کنند، درون این استوانه‌ها یک تخته سخت چوبی قرار داده شده است که به آن‌ها امکان درک اندازه‌ها و همچنین نیاز به حرکت و تلاش عضلات را می‌دهد. مواد لازم برای این منظور، مکعب، پله‌های بلند، پله‌های بزرگ و اشیایی مانند این است.

 

برای تربیت حس گرمی و سردی دست‌های کودک، در آب سرد، نیم گرم و سپس در آب داغ گذاشته می‌شود. تمرینات لامسه شامل لمس متناوب نوارهای کاغذی صاف و سمباده است.

برای تقویت حس تشخیص رنگ‌ها و تشخیص رنگ‌های نزدیک به هم، از قرص‌های رنگی استفاده می‌شود. بدین ترتیب که یک سری شصت و چهار عددی قرقره که در هشت رنگ و هر رنگ نیز در هشت رنگ فرعی دیگر تهیه شده است، در اختیار کودک گذاشته می‌شود.

برای آموزش حس تشخیص وزن نیز از قرص‌هایی استفاده می‌شود که هم اندازه با چوب های مختلف ساخته شده است اما از وزن‌های مختلفی برخوردار است. نکته قابل توجه در این زمینه این است که برای درک این مسئله حس لامسه و همچنین عضلات درگیر شده و کودک درک بهتری از وسیله مورد نظر خواهد داشت.

اگر بخواهیم از وسیله مورد نیاز برای این تعلیمات نام ببریم باید به مواردی همچون تاب، میله چوبی، سکوی چوبی برای پرش‌های طولی و نردبان طنابی اشاره کنیم. نکته قابل توجه این است که ژیمناستیک نیز در این تمرین ها نقش بسیار زیادی دارد و در اکثر بازی های آزاد و بدون لوازم مورد استفاده قرار میگیرد.

 

 

در مورد روش مونته سوری سوال دارم، چطور می‌توانم بپرسم ؟

شما می‌توانید سوالات خودتان را در بخش نظرات همین پست بپرسید، به تمام سوالات شما پاسخ خواهیم داد.

 

برای اطلاع از مشاهده لوازم آموزش مونته سوری و اطلاع از قیمت روی لینک زیر کلیک کنید:

 

 

منابع:

سایت بازی دونه
سایت سرسره
مجله نیکوپی
سایت انسانی