فهرستی که ملاحظه می کنید فقط برای این است که بدانید اکثر نوزادان در این برهه چه کارهایی می کنند و لزوما به این معنا نیست که فرزند شما بایست عینا مطابق این لیست رفتار کند. یادتان باشد بهترین منبع اطلاعاتی در مورد رشد و سلامتی کودکتان پزشک اوست.
میزان رشد و پیشرفت کودک در چهار ماه اول زندگی را می توانید در مطلبی با عنوان "پیشرفت و رشد کودک از ماه اول تا ماه چهارم زندگی" مطالعه فرمایید.
میزان رشد و پیشرفت کودک در چهار ماه دوم زندگی را می توانید در مطلبی با عنوان "پیشرفت و رشد کودک از ماه پنجم تا ماه هشتم زندگی" مطالعه فرمایید.
ماه نهم
کودک در ماه نهم، دائم کارهای جدیدی انجام خواهد داد و ممکن است خودش هم بفهمد چه وروجکی است. متوجه می شوید خواهید شما که وقتی شما در آشپزخانه می چرخید و حواستان او نیست دوست ندارد روی صندلی اش بنشیند و آرام غذا بخورد. او می خواهد مورد توجه واقع شود. کودک در این سن ناگهان به کشف تازه ای می رسد:
و متوجه می شود که با سرفه کردن، صدا در آوردن(از روی خوشحالی یا نارضایتی) و شیرین کاری می تواند توجه شما را جلب کند. والدین نیز آن قدر از دیدن تلاش های عمدی کودکشان برای برقراری ارتباط ذوق می کنند که با کمال میل پر به پر او می دهند تا برایشان نمایش اجرا کرده و گولشان بزند.
از کارهای دیگری که کودک در این ماه انجام خواهد داد، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کودک به خوبی چهار دست و پا راه می رود یا روش ابداعی خودش را برای حرکت به اطراف به کار می گیرد.
- احتمالا به کشف جدید می رسد؛ اینکه می تواند خودش را از پله ها بالا بکشد- اما به احتمال قوی نمی تواند پایین بیاید.
- او دیگر می تواند به تنهایی و بدون محدودیت زمانی بنشیند، درست مثل یک کودک عادی. او در این سن باید بتواند از حالت خوابید (روی شکم) به حالت نشسته در بیاید.
- می تواند خودش را بالا بکشد.
- شاید بتواند برای مدت زمان قابل ملاحظه ای بدون نیاز به گرفتن از چیزی بایستد.
- می تواند با گرفتن از اثاثیه، مردم یا هر چیزی که دم دستش است به اطراف حرکت کند.
- شاید بتواند خیلی آرام و با احتیاط از حالت ایستاده بنشیند. در ماه های قبل وقتی از ایستادن خسته می شود خودش را ول می داد و بی هوا با پشت به زمین می خورد ولی الان دیگر فرق می کند.
- او می تواند با استفاده از انگشت اشاره و شست دستش، اجسام خیلی ریز را بردارد برخلاف قدیم که از انگشتانش مثل چنگکی برای هول دادن اجسام به کف دستش استفاده می کرد.
- حالا که کودک می تواند اجسام ریز را بردارد، باید دو برابر همیشه مواظب او باشید و اجسام ریز را (که خطر خفگی دارد) در دسترس او قرار ندهید.
- کودک یاد می گیرد عمدا کارهایی کند که توجه عموم به او جلب شود(کارهایی مثل سرفه، جیغ و داد، دندان قروچه و ...). او این کارها را با مشاهده انسکان های اطرافش و تقلید از آن ها یاد گرفته است.
- بخش دیگر تولید صدا و ادا درآوردن او شامل بلغور کردن حرف های آهنگین و نامفهوم می شود که در واقع تلاش کودک است برای اینکه بتواند شبیه شما حرف بزند.
- کودک در این ماه خودنمایی های شیرینی هم دارد و برای جلب توجه شما عمدا کارهایی می کند تا سرگرم و خوشحال شوید و تشویقش کنید. مثلا می ایستد، نخودی می خندد یا دست می زند.
- کودک ممکن است چیزهای مورد علاقه اش را با دست نشان دهد.
- اگر شیئی به زمین بیفتد کودک به دنبال آن خواهد گشت(او قانون بقای اشیا را می داند: هیچ چیز غیب نمی شود و اگر او چیزی را نیم بیند دلیل بر ناپدید شدن آن شی نیست). همچنین اگر چیزی را از دستش در بیاوردی، ممکن است خیلی ناراحت شود.
- هنگام سلام و خداحافظی دستش را تکان می دهد و بای بای می کند.
- می تواند "ماما" یا "بابا" بگوید اما احتماات هنوز معنای این دو کلمه را نمی داند. البته برخی از کلمات برای عده ای از کودکان در این سن کم کم معنا پیدا می کند (کودک علاوه بر نام پدر و مادر ممکن است بتواند ابتدای بری کلمات مثلا "تو" برای "توپ" را بگیرد).
- او می تواند در این سن برای دیگران همدردی کند مثل اگر همبازی اش گریه کند او هم می زند زیر گریه.
- اضطراب جدایی اگر تا به حال خودش را نشان نداده باشد، دیگر به طول کامل نمود پیدا می کند. کودک از هر کس به جز پدر و مادرش پنهان می شود.
- کودک ممکن است بتواند برخی از دستورهای کوتاه را انجام دهد مثلا "بذارش زمین" یا "بیا پیش مامان".
- معنای "نه" را می فهمد.
- ممکن است در این ماه هر جا که می رود، اسباب بازی محبوبش را هم دنبال خودش بکشد و ببرد!
- ترس های کودک در این سن کم کم رنگ واقعی به خود می گیرند. پیش از این مغز کودک شما معنای خطر را نمی فهمید اما در این سن ممکن است وقتی مثلا به بالای پله های می رود و می فهمد که بدون آسیب زدن به خودش قادر به پایین آمدن نیست، ترس از ارتفاع را نشان دهد.
- حافظه او هم پیشرفت می کند. البته قرار نیست ده سال بعد مکالمات دو نفره تان در نه ماهگی را به یاد بیاورد! اما قطعا روند یک قصه را به خاطر خواهد سپرد(مثلا اگر در کتاب قصه محبوبش، اتفاق هیجان انگیزی بیفتد از چشمانش خواهید فهمید که منتظر رسیدن آن قسمت است) یا خواهد توانست آهنگ شعرهای مورد علاقه اش را همراه آن ها بخواند.
ماه دهم
تحرک و جنب و جوش کودک و همچنین استقلال او در طول ماه دهم افزایش می یابد. شاید متوجه شوید که با اینکه فرزندتان هنوز کودک کوچکی بیش نیست، نشانه های یک شخصیت مستقل را بروز می دهد.
کودک در این ماه به احتمال زیاد فادر به انجام دادن کارهای زیر خواهد بود:
- چهار دست و پا راه می رود یا روش ابداعی خودش را برای راه رفتن از مکان به مکان دیگر اختراع کرده است. او می تواند تعادلش را روی یک دست به خوبی حفظ کند که خود این به این معناست که در حین چهار دست و پا راه رفتن می تواند دست دیگرش را به سوی وسایل دراز کرده و آن ها را بگیرد یا از اجسام گرفته و خودش را بالا بکشد.
- کودکتان می تواند چهاردست و پا از پله ها بالا برود اما به احتمال زیاد نمی تواند پایین بیاید.
- کودک می تواند از حالت نشسته یا چهار دست و پا خودش را به حالت ایستاده در بیاورد.
- او با گرفتن از مبل و صندی و در و دیوار می تواند با مهارت بالایی دور و بر اتاق راه برود.
- کودک شاید بتواند چند دقیقه ای روی پاهای خودش بایستد و کارش که تمام شد خیلی نرم و زیبا و آرام بنشیند.
- وقتی دوتا دستش را بگیرید می تواند تای تای کند.
- شاید حتی بتواند اولین گام هایش را بدون کمک بردارد.
- حالا دیگر کاملا می تواند با انگشت شست و اشاره از اجسام کوچک بگیرد و آن ها را بردارد.
- کودک دیگر ارتباط بین اسامی یا اجسام و انسان ها را درک می کند و وقتی می گوید "ماما"، منظورش خود شما هستید.
- او همچنین عبارت و دستورات کوتاه و ساده را متوجه می شود. وقتی می گویید:"توپ کجاست؟" او توپ را برایتان در دست می گیرد و بالا می برد.
- او عاشق تقلید از دیگران است. شاید وقتی ببیند موهایتان را شانه می کنید یا مسواک می زنید اون هم به شانه کرد مو یا مسواک زدن دندان هایش علاقه نشان دهد.
- او به چیزهای مورد علاقه اش اشاره می کند. اگر از او سوالی در مورد چیزی بپرسید به آن اشاره خواهد کرد (مثلا اگر بپرسید "هاپو کجاست؟" او به سمت حیوان اشاره می کند.)
- موقع سلام و خداحافظی دستش را تکان می دهد.
- علاقه و مهرش را نسبت به کسانی که دوستشان دارد نشان می دهد. شاید از غریبه ها خوشش نیاید.
- او معنای "نه" را می فهمد اما با گوش نکردن به حرف شما شاید بخواهد میزان استقلال خودش را بسنجد.
- همچنان صداهایی را بلغور می کند اگرچه شاید گاهی بتوانید از لابه لای کلامش یکی دو کلمه را هم متوجه شوید.
ماه یازدهم
کودک در این ماه به احتمال زیاد می تواند کارهای زیر را انجام دهد:
- او می تواند روی پاهای خودش بایستد (یا برای مدت زمانی کوتاه یا چندین دقیقه).
- او می تواند با گرفتن از اسباب و اثاثیه منزل به راحتی در اطراف خانه راه برود.
- شاید نخستین قدم های لرزانش را بردارد شاید هم تا پایان همین ماه دیگر بتواند به خوبی راه برود.
- اگر برایش توپ قل دهید قادر خواهد بود ن را دوباره به سمت شما قل دهد.
- می تواند غذاهای انگشتی را در دست گرفته و بخورد و بدون کمک از فنجان بنوشد.
- حالا می تواند اجسام خیلی ریز و کوچک را بردارد.
- می تواند از دستورالعمل های کوتاه و ساده اطلاعات کند مثلا دستوراتی از قبیل "بیا اینجا" یا "دست نزن".
- می تواند هدفمند و با منظور بگوید "ماما" یا "بابا".
- ممکن است بتواند حداقل یکی دو کلمه دیگر هم بگوید.
- می تواند خواسته هایش را بیان کند، حالا یا با زبان اشاره یا استفاده از کلمات من درآوردی خودش(حتی شاید در این سن به زبان مخصوص خودش، با خودش صحبت هم بکند، شاید شما از این زبان سردر نیاورید ولی خودش کاملا می فهمد دارد چه می گوید!)
- ادای رفتار و حرکات دیگران را در میاورد.
- شاید عاشق این باشد که چیزی را به زمین بیاندازید تا شما آن را بردارید که این نشان دهنده افزایش دانش او در مورد ثبات اشیاست؛ و همچنین کمی هم شوخ طبعی او را می رساند!
- در کنار دیگر کودکان به صورت موازی مشغول بازی می شود یعنی نزدیک دیگر کودکان بازی می کند ولی هنوز با آن ها وارد بازی نمی شود.
- مفهوم "نه" را می فهمد.
ماه دوازدهم
کودک در این سن انگار هر روز کار تازه ای یاد می گیرد و توانایی هایش پایان ندارد! از جمله کارهایی که می توانید انتظار دیدنش را داشته باشید به موارد زیر اشاره می کنیم:
- او می تواند خیلی خوب بنشیند و از وسایل و اجسام بالا برود.
- احتمالا دیگر می تواند تنهایی بلند شود و بایستد.
- احتمالا راه هم می رود، حالا یا با کمک شما و گرفتن دست تان یا به صورت مستقل. بسیاری از کودکان تا ماه سیزدهم یا چهاردهم نمی توانند خوب راه بروند پس اگر کودکتان هنوز نمی تواند خوب راه برود یا بدود نگران نشوید.
- تلاش می کند که از فنجان و قاشق استفاده کند.
- شاید وقتی لباس تنش می کنید سعی کند کمکتان کند مثلا وقتی جوراب پایش می کنید، پایش را جلو بیاورد.
- شاید دیگر یک کوهنور حرفه ای شده باشد! که یعنی موارد ایمنی در خانه شما باید به شدت رعایت شود. همچنین باید همیشه حواستان به او باشد.
- احتمالا می تواند با موفقیت مکعب های خانه سازی خودش یا فنجان های خانه را روی هم بچیند.
- او به احتمال زیاد می تواند یک توپ را به سمت شما قل بدهد.
- می تواند حرف بزند و احتمالا آگاهانه یکی دو کلمه معنادار را به زبان بیاورد. شاید حتی زبان مخصوص خودش را اختراع کند و با تقلید زیر و بم صدای بزرگسالان اطرافش حرف بزند، اما حرف هایش قابل فهم نخواهد بود.
- او به چیزهایی که می خواهد اشاره می کند یا بی آنکه گریه کند خواسته اش را به شما می فهماند.
- او می تواند دستورات ساده را اجرا کند مثلا "بیا اینجا" یا "بگذارش زمین".
- از اینکه به دیگران ابراز احساسات کند لذت می برد.
- هنوز کوچکتر از آن است که بتواند با کودکان دیگر بازی کند اما در اطراف آن ها می پلکد و به صورت موازی با آن ها بازی می کند.
- او دیگر عکس خودش را در آیینه تشخیص می دهد و شاید عاشق تماشا کردن خودش باشد.
برگرفته از کتاب "اولین سال تولد کودک به زبان آدمیزاد" ترجمه خانم "روجا خداپرست"