بچه های کوچک اغلب در درک این مسئله مشکل دارند و و با توجه به اینکه هر روز با وسایل جذابی که متعلق به مهد یا مدرسه و یا کودک دیگری است مواجه می شوند، کم کم یاد می گیرند که باید خواسته هایشان را با نیازها و حق و حقوق دیگران تنظیم کنند ولی همچنان برای درک این مطلب نیاز به کمک دارند.
هنوز مغز بچه ها آنقدر رشد نکرده است که بتوانند همیشه آرزوها و خوسته هایشان را کنترل کنند و می توانند خیلی احساساتی عمل کنند و مثلا اسباب بازی مورد علاقه شان را در کیف شان بگذارند. سطح رشد مغزی شان ممکن است باعث شود که آن ها به شدت خودخواه باشند و در نتیجه نیم توانند دنیا را از دید دیگران ببینند! همچنین در درک مفهوم مالکیت نیز مشکل دارند و در واقع درک همزمان مسئله مالکیت شخصی و تقسیم و به اشتراک گذاری وسایل شخصی با دیگران (مسئله ای که اغلب در مهد به آن ها آموزش داده می شود.) برایشان بسیار سخت است.
اگر کودکتان به وسایل دیگران دست زد یا آن ها را خراب کرد به این معنی نیست که کودکتان بی اخلاق است و به زودی نیز کارهای بدتری انجام خواهد داد! بلکه تنها به این معنیست که شما باید به کودک خود آموزش دهید که به داسته های دیگران احترام بگذارد و هر چقدر زودتر به او یاد دهید راحت تر خواهد بود.
نکته های زیر به شما جهت انجام این آموزش کمک خواهد کرد:
- خراب کردن یا برداشتن وسایل دیگران بدون اجازه را خیلی بزرگ نکنید، زیرا با این کار فقط به کودکتان کمک کردید که بفهمد از چه طریقی می تواند توجه شما را جلب کند! در عوض با آرامش با کودک تان صحبت کنید و به اون بفهمانید که دیگران وقتی وسایلشان خراب می شود یا بی اجازه به وسایل شان برداشته می شود چه احساسی پیدا می کنند. برای فهماندن این مطلب به کودکتان مثال بیاورید زیرا کودکان به راحتی نمی توانند خود را جای کسی بگذارند و از دید اون به قضیه نگاه کنند. مثلا به اون بگویید اگر پارسا فلان اسباب بازی ات [یک اسباب بازی یا وسله مورد علاقه کودکتان] را بردارد و آن را به سمتی پرتاب کند چه حسی پیدا می کنی؟ دوست داری او چگونه با وسایلت رفتار کند؟ آیا فکر می کنی پارسا هم دوست دارد که همینطور با اون برخورد شود؟ من مطمئنم که دفعه بعد تو می تونی اینطور رفتار کنی. وقتی اینگونه با کودکتان رفتار می کنید باعث می وشد به او در درک حس "همدردی" کمک می کنید که پایه و اساس یادگیری مهارت های خوب اجتماعیست.
- به کودکتان بیاموزید چقدر صداقت برای شما مهم است. از کودکتان بخواهید بلافاصله وسیله ای که بدون اجازه برداشته است را پس دهید با در مورد خسارتی که به آن وسیله وارد کرده است صحبت کند و خودتان این کارها را به جای اون انجام ندهید! وسط حرفش نپرید تا توضیح دهید چه اتفاقی افتاده است اجازه دهید خودش این کار را انجام دهد حتی اگر خجالتی است یا گریه می کند به او فرصتی دهید تا خودش کارش را انجام دهد.
- از صاحب آن وسیله بخواهید به کودک شما بگوید که از اتفاقی که افتاده چه احساسی پیدا کرده است سپس از کودکتان بخواهید چیزی را که شنید تکرار کند و تاکید کنید که شما می دانید که کودکتان این بار کار درستی انجام نداده است اما اکنون که می داند دیگران از این رفتار اون چه احساسی دارند، دفعه بعد تصمیم بهتری خواهد گرفت.
- در خانه رفتار "احترام به داشته های دیگران" را تمیرن کنید. نگذارید کودکتان بدون اجازه گرفتن از شما به وسایل تان دست بزند حتی اگر این رفتارش شما را آزار نمی دهد. به اون بگویید که اگر بدون اجازه وسیله ای را بردارد چه عواقبی برایش دارد و آن ها را عملی کنید. همین کار را در مورد خراب کردن وسایل و اشیاء و حتی رفتارهایی که ممکن بود منجر به خرابی چیزی شود حتی اگر این بار منجر به خرابی نشده، انجام دهید. توجه داشته باشید که عواقبی که برای این رفتار کودک در نظر می گیرید نباید تنبه کردن اون باشد بلکه باید به او آموزش دهید مثلا چیزی که خراب شده است را درست کند یا از دل کسی که وسیله اون را خراب کرده است در بیاورد.
- روش دیگری که می توانید در منزل با کودکتان تمرین کنید این است که به اون یاد دهید مودبانه چیزی را بخواهد و عباراتی به او یاد دهید که به اون کمک کند مثلا "میشه اگه اشکالی نداره من از کتاب تون رو ببینم؟" یا "میشه لطفا من با توپ شما بازی کنم؟" همچنین به او یاد دهید که اگر طرف مقبل با درخواست او موافقت کرد از او تشکر کند و اگر موافقت نکرد نیز بگوید "اشکالی ندارد".
- سعی کنید به کودکتان بفهمانید که وقتی وسیله ای متعلق به کسی است آن شخص می تواند تصمیم بگیرد که آن را به کسی بدهد یا ندهد و کودکتان نمی تواند فقط به این علت که دلش می خواهد آن را وسیله را بردارد؛ حتی اگر بسیار مودبانه درخواست خود را مطرح کرده باشد!
- خودتان نیز این گونه رفتار کنید تا کودکتان شاهد اعمال و رفتار شما باشد. آیا شما وقتی چیزی را می خواهید، مودبانه درخواست می کنید یا فقط آن را برمی دارید؟ یا اگر به صورت اتفاقی وسیله ای که مربوط به دیگران است را خراب کردید چه رفتاری می کنید؟ مثلا اگر به صورت اتفاقی به ماشین کسی زدید و صاحب ماشین هم در محل حضور نداشت چه می کنید؟ فراموشی نکنید که شما اولین الگوی کودکتان هستید و او همیشه در حال دیدن، شنیدن و یادگیری از شماست.
- گاهی اوقات بچه ها وسایل را خراب می کنند تا توجه شما را جلب کنند پس حواس تان باشد که به اندازه کافی به او توجه مثبت داشته باشد مخصوصا زمانی که اون نیز برای داشته های دیگران ارزش قائل است.