تربیت سازنده تربیت ویرانگر

مادری چهار بار از پسر سه ساله‌اش خواست که زیر پیراهنی خود را به اتاقش ببرد ولی هنوز زیرپیراهنی روی مبل اتاق پذیرایی بود. مادر به خاطر بی توجهی پسرش بر سر او فریاد کشید. او می‌گوید: من نمی خواستم عصبانی شوم ولی از ینکه پسرم توجهی به حرف‌های من نداشت، ناراحت شدم و نتوانستم تحمل کنم.

اگر شما همیشه از زور استفاده کنید یا نقش معلم را بازی کنید، فرزند شما هیچ گاه به توانایی‌های شخصی خود که او را از دیگران متمایز می‌سازد پی نخواهد برد.

تقویت شخصیت فرزند نیازمند آن است که شما بین برخوردهای سازنده و برخورد های ویرانگر تمایز قائل شوید. برخوردهای منفی و مخرب شامل کتک زدن و داد زدن است. اگر چه این روش‌ها کمک می‌کنند تا فرزند شما کمی به خود آید ولی اعتماد به نفس او را از میان می برد.

اگر شما همواره عنان اختیار خود را از دست بدهید و بر سر اون فریاد بکشید، حتی او را کتک هم نزنید، احساس همکاری یا داشتن انگیزه در او به وجود نخواهد آمد.

برای اینکه بتوانید از روش‌های ویرانگر دوری کنید، از دید یک کودک به موضوعات مختلف بنگرید. آنگاه خواهید دید که زندگی برای کودکان شما همچون غولی بزرگ است که نمی‌تواند بسیاری از مشکلات و به دنبال آن پیشنهاد های شما را بفهمد.

اگر شما از فرند خود بخواهید که پیراهن خود را به اتاقش بیاورد ممکن است است منظور شما همان لحظه باشد ولی تا وقتی که به طور دقیق برای فرزند خود مشخص نکرده‌اید در چه زمانی این کار باید انجام شود، او فکر می‌کند بعدها هم می‌تواند این کار را انجام دهد

شما باید بین کارهای فوری و کارهایی که بعداً می‌تواند انجام گیرد مرزبندی کنید مثلاً می‌توانید بگویید همین حالا پیراهنت را به اتافت ببر یا هر وقت نقاشی ات تمام شد پیراهنت را به اتاقت ببر. توضیح کامل درخواست ها ممکن است به حوصله بیشتری نیاز داشته باشد ولی ابهامی در مورد درخواست شما باقی نخواهد گذاشت.

گاهی اوقات خواسته والدین با چنان متانتی همراه است که امکان مخالفت مودکان را فراهم می‌سازد مثلاً مادری به پسرش می گوید: می‌توانم خواهش کنم این کار را انجام دهی؟

هرگز درخواست خود را به گونه‌ای بیان نکنید که فرزند شما احساس کند کنترل پاسخ سؤال با اوست. سعی کنید مصمم، صریح، قاطع و مهربان باشید. اگر می‌خواهید خواسته شما به سرعت انجام شود آن را با صراحت بیان کنید؛ مثلاً بگویید: وسایل ننقاشی ات را هر چه زودتر جمع کن و در این جعبه قرار بده.

اگر شما درخواستتان را به روشنی بیان کنید فرزندتان درمی یابد که در صورت سرپیچی تنبیه خواهد شد. از کلی گویی دوری کنید. کودکان از اینکه بتوانند به والدین خود کمک کنند لذت می برند. آن‌ها دوست دارند کارهایی را به آن‌ها واگذار کنید تا از طریق آن اعتماد به نفس خود را تقویت کنند. بنابراین آن‌ها را در کارها شرکت دهید و حتی کوچک‌ترین موفقیت آن‌ها را تحسین کنید

برخی از والدین برای انجام تکالیف خانه، از ساعت استفاده می‌کنند و از فرزند خود می‌خواهند در ساعت تعیین شده، کارهای خوساته شده را به پایان برساند. ساعت وسیله‌ای ست که نمی‌توان با آن چانه زد لذا نیازی به تذکر دادن نخواهدی داشت. توجه داشته باشید که تنها گاهی اوقات از ساعت استفاده کنید زیرا برای هر کار کوچکی نمی‌توان زنگ ساعت را به صدا درآورد و استفاده بیش از حد تأثیر آن را از میان می برد.

اگر مسأله کوچکی مثل واژگون کردن لیوان شیر مشکل روزمره شماست، به جای دعوا کردن به اون کمک کنید تا آنجا را تمیز کند. کودکانی که به تازگی می‌خواهند از لیوان استفاده کنند ممکن است روزی یک بار لیوان از دستشان بیفتد.

اگر شما به تمیز کردن مشغول شوید زمان بیشتری طول خواهد کشید تا فرزند شما یاد بگیرد که چگونه از لیوان استفاده کند بدون اینکه آن را واژگون سازد. بنابراین مسئولیت جبران کردن اشتباهش را به خود او واگذار کنید. بدین گونه فرزند شما بیشتر دقت می‌کند تا لیوان واژگون نشود و او از دردسر تمیز کردن زمین رهایی یابد.

برخورد سازنده به این معنی است که انتظارات خود را مشخص سازید و هر موضوعی را به یک مبارزه تبدیل نکنید. برخی والدین انتظار دارند که فرزندشان همه کارها را به بهترین شکل انجام دهد. این انتظار ایرادی ندارد ولی کمی هم چشم‌پوشی لازم است بنابراین آرامشتان را زیاد کنید و به یاد داشته باشید که احساسات شما در چهر تان پدیدار می شود. حتی اگر سعی در مهار کردن آن داشته باشی.

کودکان نسبت به رفتار والدین بسیار حساس هستند. هنگامی که مادری اخم می‌کند یا چشمان خود را گرد می کند، فرزندش به او می‌گوید: چرا داد می زنی؟!

زیرا از نظر کودک دادن زدن تنها یک صدا نیست بلکه یک احساس است.

نکته های جهت افزایش توانایی شما در برخورد با فرزندتان:

۱. با فرزندتان شوخی کنید و با اون خودمانی شوید، البته از شوخی هایی که باعث مسخره کردن او می‌شود خودداری کنید. حتی فکر کردن به یک موضوع خنده‌دار موجب آرامش انسان می‌شود

۲. سعی نکنید فرزندتان را مجبور کنید به حرف‌های مشا گوش دهد. به اون نگویید: تو مرا ناراحت می‌کنی. بلکه بگویید فلان رفتار تو مرا ناامید می کند.

۳. اگر از چیزی ناراحت هستید به فرزندتان بگویید که ناراحتی شما به خاطر مشکلات مربوط به کار و نظایر آن است تا فرزندتان احساس نکند گه از اون ناراحت هستید.

ورزش باعث سلامتی روح و جسم فرزندتان می‌شود

۴. در غیاب فرزندتان درباره اون با دیگران صحبت نکنید. به او احترام بگذارید و به تأثیری که غیبت کردن بر توانایی تان برای برخورد مستقیم با فرزندتان خواهد گذاشت بی‌اعتنا نباشید.

۵. هرگز مسئولیت تربیت فرزندتان را به دیگران واگذار نکیند. کودکان دوست دارند که والدین شان این مسئولیت را به عهده گیرند.

۶. یکی از راه‌های دوری از برخوردهای ویرانگر این است که درگیر نشوید. رفتاری را که از فرزندتان سر می‌زند و سبب درگیری می‌شود شناسایی و از وقع آن جلوگیری کنید و یا روش مناسبی را جایگزین آن کنید.

۷. به عنوان پدر و مادر شما حق دارید هرگونه مقررات سختی را به اجرا بگذارید.

۸. اگر فرزندتان خود را کثیف کرد، وسیله‌ای را گم کرد، به چیزی آسیب رساند و کاری انجام داد که شما را خشمگین کرد، به یاد داشته باشید که فردایی نیز هست.

منبع: کتاب کلیدهای رویارویی با مشکلات رفتاری کودکان